سونوگرافی چگونه انجام میشود: انواع سونوگرافی / سونوگرافی از رحم و حاملگی
سونوگرافی: انواع سونوگرافی / اجزای دستگاه و پروب سونوگرافی / سونوگرافی از رحم / سونوگرافی حاملگی / سونوگرافی چگونه انجام میشود
سونوگرافی : در این مقاله از بخش روشهای تشخیص بیماری و تجهیزات پزشکی در وبسایت نایریکا به سونوگرافی, انواع سونوگرافی, دستگاه سونوگرافی, اجزای دستگاه سونوگرافی, سونوگرافی از رحم, سونوگرافی حاملگی, سونوگرافی چگونه انجام میشود, پروب سونوگرافی چیست, سونوگرافی بارداری می پردازیم.
با ما همراه باشید.
اگر درباره این مقاله اطلاعات مفید یا تجربه ای دارید در بخش نظرات به اشتراک بگذارید.
سونوگرافی, انواع سونوگرافی, دستگاه سونوگرافی, اجزای دستگاه سونوگرافی, سونوگرافی از رحم, سونوگرافی حاملگی, سونوگرافی چگونه انجام میشود, پروب سونوگرافی چیست, سونوگرافی بارداری
برای دسترسی سریع به محتوای متن از لینکهای زیر استفاده کنید:
- انواع سونوگرافی
- دستگاه سونوگرافی
- اجزای دستگاه سونوگرافی
- سونوگرافی از رحم
- سونوگرافی حاملگی
- سونوگرافی چگونه انجام میشود
- پروب سونوگرافی چیست
انواع سونوگرافی
اساسا هفت روش متفاوت وجود دارد، اما روند اصلی یکسان است. انواع مختلف روش ها عبارتند از:
سونوگرافی ترانس واژینال :
جهت تولید تصاویر سونوگرافی در داخل واژن مورد استفاده قرار می گیرند که ترانس واژینال اغلب در دوران اولیه بارداری استفاده می شود.
سونوگرافی معمولی :
معاینه ای که از یک مبدل استفاده می شود و در نواحی مختلف بدن مانند شکم برای تولید تصاویر دو بعدی از جنین در حال رشد صورت می گیرد.
سونوگرافی تخصصی :
این معاینه شبیه سونوگرافی معمولی است، اما این نوع معاینه یک مشکل مشکوک را هدف قرار می دهد و از تجهیزات پیچیده تر استفاده می شود
انواع سونوگرافی
تصویربرداری رنگی یا کالر داپلر :
این روش تصویربرداری تغییرات جزئی در فرکانس امواج فراصوتی را اندازه گیری می کند، زیرا آنها از اجسام متحرک مانند سلول های خونی تصویربرداری می کنند.
سونوگرافی سه بعدی :
با استفاده از prob های مخصوص از قبل طراحی شده و نرم افزار های تخصصی مثلا برای تولید تصاویر سه بعدی از جنین در حال رشد است.
سونوگرافی ۴ بعدی یا ۳ بعدی داینامیک :
با استفاده از اسکنرهای مخصوص طراحی شده و مثلا برای نگاه کردن به صورت و حرکات کودک قبل از زایمان استفاده می شود.
اکوکاردیوگرافی جنینی :
استفاده از امواج اولتراسوند برای ارزیابی آناتومی و عملکرد قلب کودک است.
دستگاه های پیشرفته ای در این زمینه در کلینیک پژواک موجود می باشد.
این گزارش برای کمک به ارزیابی مشکالت نقص قلب مادرزادی مورد استفاده قرار می گیرد.
دستگاه سونوگرافی
کلمه سونوگرافی از لفظ لاتین sound به معنی صوت و نیز graphic به معنی شکل و ترسیم گرفته شده و ultrasound از ultra به معنی ماوراء و نیز sound به معنی صوت یا صدا گرفته شده است.
در سال ۱۸۷۶ میلادی ، فرانسیس گالتون برای اولین بار پی بوجود امواج فراصوت برد.
در زمان جنگ جهانی اول کشور انگلستان برای کمک به جلوگیری از غرق شدن غم انگیز کشتی‌هایش توسط زیردریاییهای کشور آلمان در اقیانوس آتلانتیک شمالی دستگاه کشف کننده زیردریایی‌ها به کمک امواج صوتی به نام Sonar ابداع کرد.
دستگاه سونوگرافی
این دستگاه امواج فراصوت تولید می‌کرد که در پیدا کردن مسیر کشتیها استفاده می‌شد.
این تکنیک در زمان جنگ جهانی دوم تکمیل گردید و بعدها بطور گسترده‌ای در صنعت این کشور برای آشکار سازی شکافها در فلزات و سایر موارد مورد استفاده قرار می‌گرفت.
از کاربرد بخصوصی که انعکاس صوت در جنگ و صنعت داشت Sonar به علم پزشکی وارد شد و تبدیل به یک وسیله تشخیصی بزرگ در علم پزشکی گردید.
سیر تحولی در رشد سونوگرافی
نخستین دستگاه تولید کننده امواج فراصوت در پزشکی ، در سال ۱۹۳۷ میلادی توسط دوسیک اختراع شد و روی مغز انسان امتحان شد.
اگر چه اولتراسوند در ابتدا فقط برای مشخص کردن خط وسط مغز بود، اکنون بصورت یک روش تشخیصی و درمانی مهم در آمده و پیشرفت روز به روز انواع نسلهای دستگاههای تولید اولتراسوند ، تحولات عظیمی در تشخیص و درمان در علم پزشکی بوجود آورده است.
تعریف امواج اولتراسوند (فراصوت)
امواج فراصوت به شکلی از انرژی از امواج مکانیکی گفته میشود که فرکانس آنها بالاتر از حد شنوایی انسان باشد.
گوش انسان قادر است امواج بین ۲۰ هرتز تا ۲۰۰۰۰ هرتز را بشنود.
هر موج (شنوایی یا فراصوت) یک آشفتگی مکانیکی در یک محیط گاز ، مایع و یا جامد است که به بیرون از چشمه صوتی و با سرعتی یکنواخت و معین حرکت می‌کند.
در حرکت یا گسیل موج مکانیکی ، ماده منتقل نمی‌شود.
اگر ارتعاش ذرات در جهت عمود بر انتشار صوت باشد، موج عرضی است که بیشتر در جامدات رخ می‌دهد و در صورتی که ارتعاش در راستای انتشار امواج باشد، موج طولی است.
انتشار در بافتهای بدن به صورت امواج طولی است.
از این رو در پزشکی با اینگونه امواج سر و کار داریم.
اجزای دستگاه سونوگرافی
دستگاه سونوگرافی شامل اجزاء زیر است:
- پروب
- مانیتور
اسکنر های سونوگرافی ترکیبی از کنسول کامپیوتر و الکترونیک، صفحه نمایشگر ویدوئی و یک ترانسدیوسر پروب هستند.
اجزای دستگاه سونوگرافی
پروب یک وسیله دسته دار کوچک مشابه میکروفون است که به وسیله رابط سیم به اسکنر متصل می باشد.
پروب امواج صوتی پر فرکانس را به بدن می فرستد و سپس امواج برگشتی اکو را از بافت بدن می گیرد.
اصول کار شبیه سیستم سونار مورد استفاده در قایق ها و زیر دریایی است.
تصویر سونوگرافی بالفاصله در صفحه مانیتور که شبیه مانیتور کامپیوتر وتلویزیون است، نمایش داده می شود .
تصویر خلق شده بر پایه نوسان دامن فرکانس و زمان می باشد که این همان سیگنال صوتی برگشتی از بیمار ارسال شده توسط پروب است.
سونوگرافی از رحم
این روش تشخیصی برای بررسی رحم، تخمدان ها و فضای کلی لگن مورد به منظور تشخیص بیماری‌هایی نظیر فیبروم رحم، توده‌های خوش خیم و بدخیم رحمی، کیست‌های طبیعی و غیرطبیعی تخمدان‌ها، عفونت‌های لگنی و… مورد استفاده قرار میگیرد.
غالبا سونوگرافی از روی شکم انجام میشود؛ ولی در مورادی این بررسی از درون کانال واژن انجام میگیرد که به آنسونوگرافی واژینال یا سونوگرافی ترانس واژینال گفته میشود.
سونوگرافی از رحم
در این روش به کمک یک وسیله بلند و نازک که داخل واژن فرو برده میشود، اعضای لگنی مورد بررسی قرار میگیرد.
این سونوگرافی به منظور بررسی موارد زیر انجام میگیرد:
بررسی شکل، محل قرارگیری و اندازه رحم و تخمدان‌ها (به کمک سونوگرافی تخمدان ها، پزشک رادیولوژیست این امکان را می‌یابد تا از زمان دقیق رسیدن تخمک ها به بلوغ نهایی و همچنین زمانی که زن تخمک گذاری می‌کند اطلاع حاصل نماید. بنابراین سونوگرافی جزء اصول پایه و اساسی در درمان نازایی زنان میباشد.)
بررسی ضخامت رحم، اکوژنیستی (تیرگی یا روشنی تصاویر در رابطه با دانسیته بافتی)، وجود مایع یا توده در رحم، لوله‌های فالوپ یا نزدیک مثانه
سنجش ضخامت و گردن رحم
بررسی تغییر شکل احتمالی در مثانه
بوجود آمدن بارداری خارج از رحم
سونوگرافی حاملگی
از آنجا که سونوگرافی روشی غیر تهاجمی و بی خطر میباشد به عنوان بهترین روش بررسی حاملگی شناخته شده است .
هدف از انجام سونوگرافی قبل از بارداری تعین اندازه رحم ، وضعیت قرار گیری آن ، رد احتمال رحم دو شاخ ، بررسی از نظر احتمال وجود فیبروم رحمی و بررسی وضعیت تخمدان ها میباشد.
سونوگرافی حاملگی
هدف از انجام سونوگرافی سه ماهه اول بارداری تعیین محل قرار گیری ساک بارداری ، تعیین تعداد ساک حاملگی، تعداد جنین و مشاهده ضربان قلب و تعیین سن بارداری میباشد.
در اواخر سه ماهه اول نیز بعضی از آنومالیهای جنینی قابل تشخیص میباشند.
در سونوگرافی سه ماهه دوم و سوم بارداری علاوه بر موارد ذکر شده در سه ماه اول ، بررسی تعیین وضعیت رشد جنین ، تعیین محل قرارگیری جفت و وضعیت جفت، بررسی میزان مایع آمونیاتیک و بررسی ارگانهای مختلف جنین انجام می گیرد .
سونوگرافی چگونه انجام میشود؟
سونوگرافی یکی از روش های تصویربرداری است که تقریبا هیچ ضرری و دربرای بدن ندارد.
به آن اولتراسونوگرافی (Ultrasonography)هم می گویند.
همانطور که می دانیم در روش های تصویربرداری با اشعه ایکس مانند رادیوگرافی ساده و یا سی تی اسکن، بدن تحت تابش مقدار معینی از اشعه یونیزان قرار میگیرد که اگر از حد مشخصی بیشتر باشد می تواند موجب اشکالاتی در کارکرد سلول ها شود.
ولی در سونوگرافی از اشعه ایکس استفاده نمی شود.
سونوگرافی چگونه انجام میشود
امواج مورد استفاده در سونوگرافی از جنس امواج صوتی و در واقع صدا هستند که ضرری برای بدن ندارند.
این ها امواج فراصوتی هستند.
جنس آنها دقیقا مانند صدا است، ولی به علت بالا بودن فرکانس یا بسامد آنها، قابل شنیدن توسط گوش انسان نیستند.
با این حال خواص صوت و صدا را دارند، یعنی در برخورد با موانع، منعکس می شوند.
سونوگرافی روش تصویر برداری دردناکی نیست و در حین انجام آن، بیمار ناراحتی احساس نمی کند.
برای انجام سونوگرافی، توسط یک وسیله خاص که پزشک سونولوژیست (متخصص تصویربرداری که سونوگرافی می کند) روی اندام شما قرار می دهد، امواج صوتی با فرکانس بالا که برای گوش انسان قابل شنیدن نیستند، به درون بدن تابانده می شوند.
این امواج بعد از برخورد به بافت های مختلف بدن بازتابیده شده و امواج بازتابش شده توسط همان دستگاه، مجددا دریافت می شوند.
درون بدن انسان از بافت های مختلفی درست شده که توانایی آنها در بازتابش امواج صوتی متفاوت است. بعضی از آنها امواج صوتی را بهتر و بعضی کمتر منعکس می کنند.
پس شکل و ساختار بازتابش امواج صوتی سونوگرافی تابعی از شکل و مواد تشکیل دهنده بافت های درونی بدن است که مورد تابش قرار گرفته است.
امواج بازتابیده شده از بدن، توسط یک کامپیوتر تجزیه و تحلیل شده و به تصویر تبدیل می شود.
پزشک متخصص تصویربرداری این تصاویر را بر روی مانیتور دستگاه دیده و ممکن است بعضی از آنها را چاپ کند.
در سونوگرافی بیشتر، بافت های نرم اندام دیده و بررسی می شوند.
پس سونوگرافی وسیله مناسبی برای تشخیص مشکلات استخوان نیست، ولی با آن می توان مشکلات عضلات، رباط ها، تاندون ها و بسیاری بافت های دیگر را بررسی کرد.
سونوگرافی ممکن است به صورت دو بعدی و یا سه بعدی باشد و می توان تصویر سونوگرافی اندام را در حال حرکت و فعالیت دید.
پروب سونوگرافی چیست؟
برای انتقال سیگنال های الکتریکی به اسیلوسکوپ ، از پروب که به آن پراب نیز می گویند استفاده می شود سیم رابط پروب معمولاًً از جنس کابل کواکسیال می باشد تا میزان نویز به حداقل برسد .
نوک پروب به صورت گیره ای فنری است که می توان آن را به یک نقطه از مدار وصل کرد .
اگر پوشش پلاستیکی نوک پروب را برداریم ، نوک آن به صورت سوزنی می شود که در بعضی مواقع از آن استفاده می گردد .
انتهای فلزی سیم رابط که به ورودی اسیلوسکوپ وصل می شود BNC نام دارد .
پروب سونوگرافی چیست
BNC دارای یک شیار مورب است که وقتی آن را به ورودی اسیلوسکوپ وصل می کنیم و ۹۰ درجه در جهت عقربه های ساعت می چرخانیم این قطعه کاملاً به اسیلوسکوپ متصل می شود .
همچنین روی پروب کلیدی با دو حالت ۱× و ۱۰× وجود دارد که در حالت ۱× ، سیگنال بدون هیچ گونه تضعیفی از طریق پروب به اسیلوسکوپ اعمال می گردد و در حالت ۱۰×، ابتدا سیگنال در داخل پروب ۱۰ برابر تضعیف شده و سپس به اسیلوسکوپ اعمال می گردد .
باید توجه داشت که اگر از حالت ۱۰× پروب ، برای اندازه گیری استفاده شود مقادیر قرائت شده دامنه را باید در عدد ۱۰ ضرب نمود تا مقدار واقعی دامنه سیگنال بدست آید .
موارد کاربرد ۱۰× برای سیگنال های با دامنه زیاد می باشد .
