نمک : خواص، مضرات، انواع / میزان مصرف نمک در ایران و جهان / آخرین اخبار
نمک : میزان مصرف نمک در ایران و جهان
نمک: در این مطلب از بخش اخبار بهداشت و سلامت به جدیدترین یافته ها و اخبار مربوط به نمک، میزان مصرف آن، خواص نمک، مضرات نمک، انواع نمک، نمک دریا و نمک اپسوم می پردازیم.
این مطلب با جدیدترین اخبار مربوط به نمک به روز می شود.
میزان مصرف نمک در ایران و جهان
استفاده بیش از حد نمک زمینهساز افزایش فشار خون و در نتیجه افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی است.
میزان متوسط نمک در ایران، ۱۱ گرم بوده و چنانچه این میزان به سه گرم کاهش پیدا کند، یکسوم از ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی نیز کاهش پیدا خواهد کرد.
فشار خون بالا موجب سکته قلبی و سکته مغزی میشود.
مهم است بدانید ۵۰ درصد مرگها در ایران به علت این دو نوع سکته است.
نمک چیست؟
نمک خوراکی ترکیبی یونی است که از سدیم و کلر (NaCl) تشکیل شده است.
نمک یکی از موارد مهم جهت تنظیم سوخت و ساز بدن، عملکرد صحیح عضلات و انتقال پیام های عصبی به سراسر بدن است؛ اما مصرف زیاد نمک می تواند خطرات بسیار زیادی را برای بدن داشته باشد.
این خطرات در افرادی که بیماری فشار خون دارند، به مراتب بیشتر است.
مصرف بیش از حد نمک باعث افزایش فشار خون شده و ریسک حملات قلبی و سکته مغزی را به شدت زیاد می کند.
سازمان بهداشت جهانی مصرف روزانه نمک را ۵ گرم تعیین کرده است.
در حقیقت وجود نمک برای بدن همه ما ضروری است؛ اما اگر در مصرف آن زیاده روی کنیم، می تواند مشکلات بسیار زیادی را برای ما به وجود آورد.
خواص مصرف نمک خوراکی
یکی از مهم ترین فایده های نمک برای بردن، تنظیم فشار خون است.
وجود کم آن در بدن باعث کاهش فشار خون و در نتیجه عدم خون رسانی درست به قلب و دیکر اعضای بدن می شود.
از سوی دیگر مصرف بیش از حد نمک فشار خون را به شدت بالا برده و خطر سکته قلبی را افزایش می دهد.
کمبود نمک در بدن و در نتیجه کمبود ید، باعث گرفتگی عضلات می شود.
به خصوص کسانی که تمرینات ورزشی می کنند.
باید به میزان مشخص و صحیحی به نمک به بدنشان برسد.
از دیگر فایده های نمک برای بدن می توان به تنظیم و تعادل قند خون، نرم کردن وصاف کردن حنجره و جلوگیری از چسبناک شدن مخاط که در تنگی نفس مشاهده می شود، جذب بهتر و بیشتر مواد مغذی درون غذا، تنظیم خواب، خشکی دهان، گرفتگی عضلات، تامین و تنظیم انرژی بدن، بهبود عملکرد سلول های عصبی و بسیاری موارد دیگر اشاره کرد.
گفتنی است که مک یک آنتی هیستامین طبیعی به حساب می آید؛ در نتیجه برای انواع آلرژی بسیار مفید است.
بهتر است بدانید که نمک به میزان طبیعی و مقدار لازم برای بدن (در بزرگسالان حدود ۵-۶ گرم در روز) ضروریست و مقدار کم یا زیاد آن هر دو باعث بروز عوارضی در بدن می شوند.
در ادامه می توانید با مضرات استفاده ی زیاد از نمک بیشتر آشنا شوید.
مضرات استفاده زیاد از نمک
مصرف بیش از حد نمک، فشار خون را به میزان چشمگیری افزایش می دهد.
نمک آب را در خون نگه داشته و این موضوع باعث افزایش فشار خون و در نتیجه آن باعث درد در برخی اندام ها و حتی آسیب جدی مویرگ ها در آنها می شود.
در کنار این موارد، نمک زیاد ضرر های دیگر هم برای بدن دارد.
افرادی که در رژیم غذاییشان مقدار زیادی نمک مصرف می کنند، در مقایسه با دیگران بیشتر در معرض ابتلا به سرطان هستند.
هلیکوباکتر پیلوری، باکتری است که در بیماریهای مرتبط با معده همچون سرطان معده یا زخم معده نقش بسیار مهمی دارد.
خوردن نمک زیاد شما را تشنه می کند؛ در نتیجه اگر برای رفع تشنگی از نوشیدنی های قندی استفاده کنید، باعث افزایش وزن شما می شود.
سنگ کلیه بیماری دردناکی بوده که متاسفانه امروزه به طور تساعدی در حال افزایش است.
خوردن نمک زیاد و رسوب آن در کلیه، علت اصلی این بیماری دردناک به حساب می آید.
چگونه مصرف نمک را کنترل کرده و از مصرف زیاد آن پرهیز کنیم
نمک را بهتر است سر میز غذا قرار ندهید.
از ترشی ها و خیارشور کمتر استفاده کنید.
از سبزی ها و میوه ها بیشتر استفاده کنید؛ پتاسیوم موجود در این مواد نمک داخل غذا را خنثی می کند.
غذا های آماده، کنسرو ها و به خصوص سوسیس و کالباس ها سرشار از نمک هستند؛ از خوردن زیاد این غذا ها پرهیز کنید.
انواع نمک و خواص آنها
هرگاه صحبت از نمک یه میان میآید اولین موضوعی که به ذهنمان میرسد شوری، رنگ سفید و نمکدانی است که همیشه جزو پرکاربردترین ابزار آشپزخانه به حساب میآید.
اکثر ما از نمک تنها این را میدانیم که طعمی شور دارد و اگر به میزان کافی در غذا اضافه نشود، غذایمان بیطعم یا اصطلاحاً بی نمک است و از طرفی دیگر، از ویژگیهای نمک تنها این را میدانیم که برای قلب خوب نیست و افراد مسن نباید آن را مصرف کنند.
در این مقاله سعی داریم انواع نمک را به همراه هردوی ویژگیهای خوب و بد آنها بررسی کنیم.
نمک صنعتی
درجه خلوص این نمک بسیار کمتر از نمک خوراکی بوده و ید ندارد.
به گونهای که درصد خلوص نمک خوراکی بیش از ۹۹% اما درصد خلوص نمک صنعتی کمتر از ۹۵% است.
اگرچه این نمک به علت عبور از فرایندهای پالایشی، مشکلاتی چون مسمومیت و سنگ کلیه را برای شما ایجاد نمیکند اما برای مصرف خانگی مناسب نبوده و بیشتر کاربرد صنعتی دارد.
علت این نامگذاری این است که از نمک صنعتی بیشتر در صنایعی چون چرمسازی و دباغی، تصفیه خانهها، تولید مواد شوینده و دیگر صنایع این چنینی استفاده میشود.
نمک سیاه
نام دیگر این نمک، نمک دریا است که با تبخیر آب دریا به دست میآید.
نمک سیاه نمکی تصفیه نشده است که حاوی املاح، مواد معدنی، آهن و انواع ناخالصیهای دیگر است.
البته به علت آلودگی اقیانوسها و دریاها، این نمک مقدار زیادی فلزات سنگین مانند سرب و آرسنیک را نیز دارد که همگی سرطانزا هستند.
طعم این نمک متفاوت از نمکهای متداول بوده و رنگ آن خاکستری تیره است که جنبه درمانی دارد و بیشتر از آن به علت داشتن املاح مواد معدنی دریا، برای نمک درمانی استفاده میکنند.
نمک پتاسیم
نمک پتاسیم را به عنوان نمک رژیمی نیز میشناسند.
علت این نامگذاری این است که نسبت به نمکهای معمولی دارای شوری کمتری است و تنها برای درمان و جلوگیری از کاهش سطح پتاسیم در افرادی که بر اثر مصرف داروهای مختلف یا بیماری دچار افت سطح پتاسیم در خونشان شدهاند، استفاده میشود.
گاهی برخی افراد به اشتباه این نمک را جایگزین نمک معمولی وتصفیه شده خود کرده و برای جبران شوری، مقدار بیشتری از آن را استفاده میکنند که این موضوع باعث افزایش بیش از حد پتاسیم خون شده و میتواند بسیار خطرناک باشد.
بنابراین قبل از استفاده مداوم این نمک، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
نمک تصفیه شده
همان نمک آشپزخانه است که یددار بوده و در نمکدان بر سر سفرهها دیده میشود و رنگ آن سفید بلوری است.
توجه داشته باشید که مصرف ید اگرچه برای بدن ضروری است اما مصرف بیش از اندازه آن مشکلات قلبی و فشار خون را به وجود میآورد.
بنابراین نسبت به میزان مصرف روزانه نمک خود توجه داشته باشید.
نمک دانه درشت
همان نمک تصفیه شده اما با دانههای درشتتر است که باعث میشود در نمکدان قابل استفاده نباشد.
نام دیگر این نمک، «نمک زبر» است.
آشپزهای حرفهای نسبت به استفاده از این نمک تمایل بیشتری دارند زیرا به راحتی میتوانند آن را با دست به غذا اضافه کنند.
نتیجهگیری: اگرچه همه نمکها دارای ساختار سدیم کلرید هستند اما ظاهر و کاربردهای متفاوتی دارند. پزشکان معتقدند که روزانه نباید بیش از ۵ گرم نمک مصرف کرد، زیرا به همان میزان که بدن ما به نمک و ید نیازمند است، مصرف بیش از حد آن خطرات زیادی به ویژه در سنین بالا دارند. بنابراین مصرف نمک خالی از فایده نبوده اما اگر بیماری قلبی، دیابت یا مشکل خاصی دارید، حتماً نسبت به میزان مصرف نمک روزانه خود با پزشک مشورت کنید.
نمک دریایی
نمک دریایی از تبخیر آب دریا به دست میآید و مانند نمک تصفیه شده بخش بیشتر ترکیب آن کلرید سدیم است.
اما با توجه به مکانی که از آن به دست آمده و نوع تصفیه، معمولا مواد معدنی دیگری مانند پتاسیم، آهن و روی هم دارد.
هرچقدر نمک دریا تیرهتر باشد، میزان ناخالصی و مواد معدنی آن بیشتر است.
البته با توجه به آلودگی اقیانوسها و دریاها، ممکن است نمک دریایی فلزات سنگین مثل سرب هم داشته باشد.
علاوه بر این نمک دریا حاوی میکروپلاستیک (ذرات میکروسکوپی ضایعات پلاستیکی) است.
پیامدهای وجود میکروپلاستیکها در غذای انسان هنوز کاملا شفاف نشده است اما برخی محققان معتقدند که احتمال خطرناک بودن آن پایین است.
برخلاف نمک تصفیه شده معمولی، نمک دریا دانه درشت است و معمولا کمتر آسیاب میشود.
وقتی نمک دریا را بعد از پخت روی غذا میریزید احساس متفاوتی در دهانتان خواهید داشت و طعم قویتری با ترکیدن هردانه نمک احساس خواهید کرد.
مواد معدنی و ناخالصیهایی که در نمک دریایی وجود دارد هم روی مزه آن هم تاثیر میگذارد.
بنابراین ممکن است مزه نمک دریایی برندهای مختلف تفاوت زیادی با هم داشته باشد.
نمک هیمالیا
نمک صورتی هیمالیا از معدن کیهوره پاکستان، دومین معدن بزرگ نمک در جهان به دست میآید.
نمک هیمالیا معمولا حاوی مقداری اکسید آهن (زنگ آهن) است و به همین دلیل رنگ آن صورتی است.

نمک هیمالیا / انواع نمک
این نمک رنگی همچنین حاوی مقادیری کمی کلسیم، آهن، پتاسیم و منیزیم است و در نتیجه کمتر از نمک تصفیه شده سدیم دارد.
بسیاری از افراد طعم نمک هیمالیا را به دیگر انواع نمک ترجیح میهند.
اما در واقع تفاوت اصلی نمک صورتی هیمالیا با دیگر انواع نمک در رنگ آن است که میتواند جذابیت ویژهای به بشقاب غذا بدهد.
نمک کوشر (نمک حلال)
کوشر به معنای حلال است و این نام را به این دلیل روی آن گذاشتهاند که بخش مهمی از آداب و رسوم آشپزی یهودیان است.
یهودیان اعتقاد دارند برای حلال شدن گوشت، خون باید کاملا از آن خارج شده باشد.
بافت درشت دانههای نمک کوشر به خارج کردن خون از گوشت کمک میکند.
تفاوت اصلی نمک کوشر با نمک تصفیه شده معمولی، درواقع ساختار دانههای آن است.
آشپزان حرفهای در سراسر دنیا، به دلیل درشتی دانهها و راحتی استفاده از آن با دست برای پاشیدن روی غذا، نمک کوشر را به نمکهای دیگر ترجیح میدهند.
نمک کوشر بافت و طعم متفاوتی در دهان دارد اما اگر آن را در حین پخت به غذا اضافه کنید، تفاوتی از نظر طعم با نمکهای دیگر احساس نخواهید کرد.
در نمک کوشر از موادی مانند Anti Caking کمتر استفاده میشود.
همچنین اگر به دنبال نمک بدون ید هستید، این نمک معمولا ید کمتری نسبت به نمک تصفیه شده دارد.
به این نکته هم توجه کنید که یک قاشق چایخوری نمک کوشر وزن بسیار سبکتری از یک قاشق چایخوری نمک تصفیه شده دارد؛ پس هنگام آشپزی از آنها به یک میزان استفاده نکنید چون در نهایت ممکن است غذای شما یا شور شود یا بینمک.
نمک سلتی
نمک سلتی یا Celtic Salt نوعی نمک دریایی است که ابتدا در کشور فرانسه محبوب شد.
این نمک خاکستری رنگ است و مقداری آب دارد؛ به همین دلیل همیشه مرطوب است.
نمک سلتی هم مواد معدنی دارد و سدیم آن نسبت به نمک تصفیه شده اندکی کمتر است.
تفاوت مزه در انواع نمک
طرفداران غذا و سرآشپزها نمک خوراکی خود را براساس مزه، بافت، رنگ و سهولت در استفاده انتخاب میکنند.
ناخالصیها مثل وجود مواد معدنی، میتواند روی رنگ و مزه نمک تاثیر بگذارد.
اندازه دانهها هم میتواند روی چگونگی مزه کردن نمک در دهان تاثیر بگذارد.
نمکهای دانه درشت، مزه قویتر و طولانیتری روی زبان دارند.
البته این درصورتی است که نمک دانه درشت را روی بشقاب غذای آماده شده بریزید نه هنگام آشپزی.
کدام نوع نمک سالمتر است؟
هنوز هیچ تحقیقی تفاوت تاثیر نمکهای مختلف روی سلامتی را با هم مقایسه نکرده است.
اما اگر هم چنین تحقیقاتی انجام شود، تفاوت شاخصی پیدا نخواهد کرد.
اکثر نمکها شبیه یکدیگرند و از کلرید سدیم و مقدار جزئی مواد معدنی تشکیل میشوند.
تنها مزیت انتخاب نمکهایی که کمتر فرآوری شدهاند، اجتناب از افزودنیها و مواد Anti Caking یا ضد چسبندگی است که در نمک تصفیه شده معمولی وجود دارد.
انواع نمک (مقاله دوم)
نمک سیاه یکی از انواع نمک:
این نمک، تصفیه نشده و حاوی املاح است که رنگ این نمک به جای سیاه، صورتی خاکستری است و طعم سولفوری دارد و معمولاً درغذاهای هندی استفاده می شود.

نمک سیاه / انواع نمک
نمک سلتیک (CELTIC SALT) یکی از انواع نمک:
نام دیگر آن نمک خاکستری دریای فرانسه است که این نمک را از آب اقیانوس آرام در ساحل بریتانی فرانسه تهیه می کنند و حاوی میکرو مینرال می باشد.
این نمک دستی تهیه می شود، بدین ترتیب که آب دریا را در سینی های چوبی ، بدون تماس با فلز خشک می کنند.
نمک زبر (COARSE SALT) از انواع نمک:
دانه های نمک زبر درشت تر است.
آشپزهای حرفه ای بیشتر تمایل دارند از این نمک استفاده کنند چون راحت تر می توانند آن را با انگشت به غذا اضافه کنند.
این نمک رطوبت کمتری دارد، از این رو ماندگاری اش بیشتر است.
از این نمک برای طعم دادن به انواع غذاها خصوصاً گوشت و ماهی ، سوپ ها و خورش ها استفاده می کنند.
نمک ورقه ای (FLAKE SALT):
نمک ورقه که شباهتی به دانه های برف دارد ، با فرآیند طبیعی تاثیر باد و آفتاب تهیه می شود.
آب شور را در سینی های پهنی قرار می دهند و پس از غلیظ شدن کمی حرارت می دهند تا ورقه های نمک حاصل شود.
گل نمک (FLEUR DE SALT) از انواع نمک:
گل نمک از قدیمی ترین چاشنی ها است.
این نمک خودجوش، کریستال هایی است که بطور طبیعی روی گودال های آب در حال تبخیر در شرایط آب و هوایی خاص تشکیل می شود و توسط سینی هایی از روی آب گودال جمع می شود.
این نمک در فرانسه در منطقه ای بنام گراند (GUERANDE) به دست می آید و در هر منطقه آن را با طعم و عطر خاصی تهیه می کنند.
این نمک برای طعم دادن به سالاد ، سبزیجات بخارپز و گوشت های کبابی بسیار مناسب است.
برخی دیگر از انواع نمک
نمک دریای فرانسه (FRENCH SEA SALT) از انواع نمک:
این نمک از آب دست نخورده ی اقیانوس اطلس بدست می آید.
برخلاف نمک های معمولی موجود در آمریکا ، معمولاً تصفیه نشده است.
از این رو بیشتر میکرومینرال های موجود در آب دریا را دارد.
برای طعم دادن به سالاد، سبزیجات پخته و گوشت های کبابی بسیار مناسب است و هم به صورت آسیاب نشده و زبر و هم به صورت ساییده شده در دسترس مردم است.
نمک خاکستری (GREY SALT) از انواع نمک:
نام دیگر آن نمک دریای سِلتیک است.
نمکی مرطوب و تصفیه نشده است که در سواحل فرانسه تهیه می شود.
رنگ آن خاکستری روشن است و گاهی رگه هایی از رنگ بنفش در آن دیده می شود.
تهیه آن به همان روش دستی قدیمی است.
این نمک در سال های اخیر شهرت زیادی در دنیای آشپزی یافته و به نظر بعضی ها بهترین نمک موجود است و به صورت دانه های درشت و پودر شده در دسترس است.
نمک ساییده (GRINDER SALT):
این نمک معمولاً بصورت کریستال های درشت و خشکی در دسترس است که برای آسیاب کردن مناسب است .
کریستال های سفید این نمک به راحتی در آسیاب پودر می شوند و این به دلیل رطوبت پایین آن است.
استفاده آن برای طعم دادن به غذا، در سر سفره است.
نکته قابل توجه این است که حتماً باید با آسیاب سرامیکی یا پلاستیکی آسیاب شود ، زیرا این نمک موجب پوسیدگی فلز حتی استیل های ضد زنگ می شود ، بنابراین طعم نمک تغییر می کند.
نمک دریای هاوایی (HAWAIIAN SEA SALT) از انواع نمک:
نام دیگر این نمک ALAEA یا نمک سرخ هاوایی است.
سنت مردم هاوایی استفاده از این نمک در سرسفره است.
برای طعم دادن به این نمک یک نوع گِل گدازه ای بومی آن منطقه به این نمک اضافه می شود که قرمز رنگ و محتوی اکسید آهن است و یک نوع طعم رسیدگی به نمک می دهد.
استفاده ی این نمک در طعم دادن به غذاهای سنتی هاوایی مثل کباب ها و شیشلیک های مخصوص است.
نمک دریای ایتالیا (ITALIAN SEA SALT) از انواع نمک:
آن را نمک دریایی سیسیل هم می نامند ، زیرا از آب های کم عمق دریای مدیترانه در سواحل سیسیل تهیه می شود.
این یک نمک طبیعی غنی از عناصر مختلف از قبیل ید، فلوراید، منیزیم و پتاسیم است و درصد کلرورسدیم آن خیلی کمتر از نمک معمولی است .
از این رو میزان شوری آن نیز کمتر است.
در فصل بهار سینی های نمک گیری را از آب دریا پر می کنند و حرارت آفتاب سیسیل و بادهای قوی ای که از آفریقا می وزند، آب را تبخیر می کنند و نمک بدون تصفیه کردن، به شکل ساییده مورد استفاده قرار می گیرد.
این نمک طعم مطبوع و دلپذیری دارد و آزار دهنده نیست و در تهیه سالاد ، سس ها و غذاهای سرخ شده مورد استفاده قرار می گیرد.
نمک طبیعی (ORGANIC SALT):
اگر چه نمک یک ماده گیاهی یا پرورشی نیست که بتوان آن را جزء دسته بندی های ارگانیک و غیرارگانیک قرار داد، ولی حداقل سه کارخانه این نوع نمک را تولید می کنند .
بدین ترتیب که آب مصرفی برای تهیه نمک باید کاملاً سالم و خالص باشد و بهداشت در تمام مراحل تهیه و بسته بندی نمک رعایت کامل شود .
این سه کارخانه در فرانسه (NATURE AND PROGRESS)، در نیوزلند (BIO – GRO) ، و در ونیز (SOIL ASSOCIATION CERTIFIED) مشغول به کار هستند.
نمک دریا (SEA SALT) از انواع نمک:
نمک دریا به طور کلی به نمک هایی گفته می شود که مستقیما از آب دریا یا اقیانوس به دست آیند.
آب را توسط کانال هایی وارد سینی های سفالی نمک گیری می کنند تا نور خورشید و وزش باد ، به طور طبیعی موجب تبخیرآب و تهیه نمک شود.
در تهیه انبوه ، آن را به انداره دیگر نمک ها تصفیه نمی کنند و حاوی املاح دیگری چون آهن ، منیزیم ، کلسیم ، پتاسیم ، منگنز، روی و ید است.
طرفداران این نوع نمک از طعم خالص و فواید املاح موجود در این نمک صحبت به میان می آورند.
بهترین مکان های تهیه این نوع نمک ، دریای مدیترانه ، دریای شمال و اقیانوس اطلس (خصوصاً در ساحل بریتانی فرانسه ) است.
این نمک سالم تر و طعم دارتر از نمک سفره است و بصورت دانه های درشت، سائیده و کاملاً نرم در دسترس است.
نمک دریایی دودی (SMOKED SEA SALT):
این نمک، یک نوع نمک جدید و مورد استفاده در آمریکا است.
این نمک را با دود چوب بصورت کاملاً طبیعی دودی می کنند تا کریستال های نمک ، طعم دودی صد درصد طبیعی داشته باشد.
نمک دودی طعم بسیار خاصی به غذاهای متنوع می دهد و برای طعم دادن به مواد غذایی کبابی و برشته شده بسیار مناسب است و حتی برای طبخ ماهی سالمون یکی از واجبات است.
به علاوه طعم دودی خاصی به سوپ ها، سالادها، خمیرها و ساندویچ ها می دهد و هم بصورت دانه های درشت و هم ساییده شده موجود است.
نمک سفره (TABLE SALT) از انواع نمک
رایج ترین و بیشترین نمک مورد استفاده، این نمک است که در تمام آشپزخانه ها موجود است.
معمولاً آن را از معادن نمک تهیه می کنند و پس از استخراج تصفیه کرده تاکلرید سدیم خالص بدست آید .
نمک سفره هم به فرم ساده و هم ید دار موجود است.
کارخانه های تولید نمک در آمریکا از سال ۱۹۲۰ با همکاری دولت شروع به ید دار کردن نمک کردند، چون ساکنین بعضی از مناطق از کمبود ید و بزرگ شدن غده ی تیروئید رنج می بردند که به آسانی با اضافه کردن ید به نمک قابل حل بود.
در ایران نیز به دلیل مشاهده افزایش گواتر ناشی از کمبود ید ، چندین سال است که نمک های ید دار تولید شده و توسط مردم مورد استفاده قرار می گیرند.
هر فرد روزانه کمتر از ۲۲۵ میکروگرم ید نیاز دارد.
غذاهای دریایی و همچنین نمک دریا بطور طبیعی حاوی ید هستند و اگر ید به میزان کافی در رژیم فرد موجود باشد، احتیاجی به ید اضافی نمی باشد.